Ngay bên nước bạn Thái Lan, festival nhiếp ảnh PhotoBangkok đang rầm rộ diễn ra tại hơn 28 địa điểm trên toàn thành phố. Sau thành công vang dội của phiên bản đầu tiên năm 2015 với hơn 100,000 khán giả ghé thăm, festival đã quay trở lại với nhiều triển lãm đa dạng chủ đề và thể nghiệm với công cụ nhiếp ảnh, cũng như một chương trình dày đặc các hoạt động bên lề.
Sau 3 năm, trọng tâm PhotoBangkok lần này vẫn nhằm tập hợp tác phẩm từ các nghệ sĩ đến từ Thái Lan và Đông Nam Á, điển hình như 2 triển lãm chính tại Bangkok Art & Cultural Center (BACC) mang tên Thai New Wave và Post-Repost-Share với sự tham gia của 2 nghệ sĩ Việt Maika Elan và Duy Phương. Tại đây, nhiếp ảnh không chỉ được nhìn nhận như một hình thức thẩm mỹ mà còn là công cụ để soi chiếu, phản ánh tư tưởng cá nhân hay xã hội hiện thời. Dưới đây, nhiếp ảnh gia / giám đốc nghệ thuật của PhotoBangkok Piyatat Hemmatat chia sẻ những động lực và mục tiêu để hiện thực hoá một trong số những sự kiện nhiếp ảnh lớn nhất khu vực.
Chúc mừng festival PhotoBangkok đã trở lại. Dù sự kiện đầu tiên năm 2015 là một thành công vang dội, liệu có những mục tiêu nào chưa đạt được trong lần đầu mà anh muốn thực hiện lần này không?
Có chứ, hẳn rồi. Có những thứ chúng tôi đã mong muốn làm nhưng chưa thể, nên quyết định hiện thực hoá chúng vào lần này.
Tôi tin rằng một trong số những thế mạnh của PhotoBangkok là tác phẩm nhiếp ảnh châu Á. Lần này, chúng tôi đã phân công một nhóm giám tuyển, cho họ thời gian và ngân sách phù hợp, để làm nên triển lãm các tác phẩm nhiếp ảnh khu vực Đông Nam Á có tên Post-Repost-Share ngay tại BACC.
Bên cạnh festival này, anh cũng có sự nghiệp nhiếp ảnh riêng của mình. Tại sao anh lại khởi đầu một sự kiện lớn mà đòi hỏi quá nhiều sự cam kết như thế?
Tôi nghĩ chúng ta cần nó. Là một nghệ sĩ và một nhiếp ảnh gia, tôi có cơ hội làm việc với nhiều nhóm người khác nhau. Nhóm nhiếp ảnh gia và nhóm nghệ sĩ khá tách biệt, mà trong cộng đồng khán giả thụ hưởng nhiếp ảnh và nghệ thuật lại tồn tại những nhóm nhỏ khác nữa. Đứng ở giữa là một điều tốt, bởi khi không thuộc về một cộng đồng cụ thể nào, tôi có thể kéo mọi người lại gần nhau.
Cần có một festival như thế này vì với tôi, văn hoá và nghệ thuật là vô giá. Đó là một điều tôi cần phải khuyến khích để biến nó thành một thứ đời thường, quan trọng không kém gì kinh doanh hay kinh tế. Tài sản trí tuệ thực sự có giá trị. Tôi nhìn quanh nhiều quốc gia châu Á, đặc biệt là Trung Quốc, và rất ngưỡng mộ cách họ đầu tư vào văn hoá nghệ thuật. Vậy nên họ có thể phát triển nhanh như thế, vì bạn biết đấy, nghệ thuật có thể là một công nghiệp kinh doanh khổng lồ.
Nhiếp ảnh đã phải tranh đấu một thời gian dài để được công nhận là một bộ môn nghệ thuật, nhưng những không gian nghệ thuật có vẻ như chỉ dành cho một bộ phận nhỏ. Anh có cân nhắc việc kết nối PhotoBangkok tới số đông khán giả hơn?
Hiển nhiên rồi. Thực ra đã có nhiều mối quan tâm khác nhau với nhiếp ảnh. Nghệ thuật hay không, đây chỉ là vấn đề thời gian. Mục đích của PhotoBangkok là tổ chức và quản lý, để công việc này tiết kiệm hơn, cũng như trở thành một chất xúc tác để thúc đẩy tiến trình.
Lần này chúng tôi có giảng viên Toeingam Guptabutra từ đại học Silpakorn làm giám tuyển khách mời. Cô ấy làm việc trong ngành multimedia và có quan tâm tới nhiếp ảnh. Cô ấy khá là học thuật và phù hợp với công việc nghiên cứu. Cùng lúc đó, chúng tôi tìm cho cô một đồng nghiệp là nghệ sĩ nhiếp ảnh Angki Purrbandono từ Indonesia, một người với tư tưởng tự do và có tính thị giác cao. Trong triển lãm Thai New Wave bạn sẽ thấy những phong cách nhiếp ảnh khá riêng biệt, còn triển lãm Post, Repost, Share thì hoà hợp hơn. Chúng tôi thu hút không chỉ những người quan tâm đến thị giác mà còn các học giả.
Cũng trong năm nay, PhotoBangkok có một chương trình giáo dục lớn, nơi tụ hội của nhiều người làm việc trong các lĩnh vực đa dạng của ngành ảnh như giáo viên, giám tuyển, nhà nghiên cứu. Tại sao nên có sự kết hợp này?
Bên cạnh các buổi triển lãm, chúng tôi cũng cần thiết kế không gian cho những người khác, không chỉ nghệ sĩ, để họ có thể tiếp nhận lợi ích đầy đủ của festival. Chúng tôi quyết định mở một chương trình giáo dục, bao gồm các buổi toạ đàm và hội nghị chuyên đề. Nhóm Photo Espana tới vào ngày 20/07 để làm portfolio review và hai buổi nói chuyện, một về định hướng giám tuyển của Photo Espana, một về nghệ sĩ nhiếp ảnh nổi tiếng Cristina de Middel. Bên cạnh đưa ra lời khuyên nghề nghiệp, họ cũng đang tìm kiếm tác phẩm để giới thiệu trong khuôn khổ Photo Espana năm tới. Chúng tôi cũng có các hoạt động như One Shot One Minute, nơi mọi người được khuyến khích trình bày về ảnh của mình, một thực hành hiếm hoi nhưng chúng tôi đang cố gắng bình thường hoá nó.
Bên cạnh đó, PhotoBangkok có cuộc thi ảnh smartphone mà bất kì ai cũng có thể tham gia. Tất cả mọi người đều đang chụp ảnh bằng điện thoại rồi nhưng chúng tôi cố gắng đẩy họ tiến thêm một bước nữa. Các tác phẩm đoạt giải sẽ được trưng bày tại triển lãm chính, nên họ sẽ có cơ hội để giới thiệu ảnh của mình cũng như giành giải thưởng tiền mặt. Đây cũng là một thử nghiệm xã hội, hãy chờ xem.
Thể loại nhiếp ảnh nào khiến anh rung động?
Tôi thích tác phẩm thể nghiệm, hình ảnh mà thúc đẩy ranh giới. Đây cũng chính là những gì tôi theo đuổi. Vậy nên tôi trân trọng những nhiếp ảnh gia cố gắng tạo ra một điều gì đó mới. Sáng tác một điều mới với nhiếp ảnh rất khó vì tất cả chúng ta đều bị giới hạn bởi những gì có thể nhìn thấy. Vậy nên rất đặc biệt khi bạn nghĩ ra một điều gì khác biệt và tươi mới.
Và anh có thấy những yếu tố này trong PhotoBangkok hay không?
Có một nhiếp ảnh gia nổi bật trong triển lãm Thai New Wave. Bước hậu kỳ trong tác phẩm ảnh của anh ấy lộ liễu và có chủ đích, không cố giấu diếm gì. Kết quả là những tầng lớp trừu tượng, rất mơ mộng và đa sắc màu. Có nhiều dự án thú vị trong triển lãm Post, Repost, Share nữa. Khi biến nhiếp ảnh thành thứ gì khác như một bức tượng hay sắp đặt, hình ảnh được bổ sung thêm một không gian; nhưng tôi nghĩ bản thân nhiếp ảnh cũng là vô hạn.
Anh nhìn nhận nhiếp ảnh trong khu vực như thế nào? Anh có nhận thấy một động lực thúc đẩy nhiếp ảnh nào tại Thái Lan không?
Có một sự đa dạng khổng lồ trong các chủ đề ở Đông Nam Á. Ở những nước đang phát triển, ta thấy rõ ràng ảnh báo chí phát triển hơn nhằm nêu lên các vấn đề cần giải quyết. Còn ở Thái Lan, tôi cho rằng chúng tôi có kha khá vấn đề với cách đất nước vận hành từ góc độ văn hoá và chính trị. Cùng lúc đó, bạn cũng thấy nhiều nghệ sĩ nhiếp ảnh và thế hệ trẻ sáng tác các tác phẩm mang tính thể nghiệm và cá nhân hơn.
Trong tương lai, anh thấy PhotoBangkok sẽ phát triển như thế nào?
Tôi muốn PhotoBangkok kết nối, tương tác nhiều hơn với các nước Đông Nam Á, các tổ chức tụ hợp lại với nhau. Mọi thứ đều đang tiến triển tốt và tôi cho rằng PhotoBangkok sẽ không tránh khỏi hoạt động theo định hướng kinh doanh. Điều này chỉ có nghĩa rằng mọi người được thuê một cách phù hợp và chia sẻ công bằng. Hiện tại tất cả đều đang tình nguyện làm việc, và bạn khó mà tiếp tục quá lâu như vậy.
Festival nhiếp ảnh PhotoBangkok 2018 sẽ diễn ra từ 28/06 tới 09/09/2018 tại hơn 24 không gian tại Bangkok, Thái Lan. Bên cạnh những triển lãm chính, các hoạt động cộng đồng như portfolio review, toạ đàm và cuộc thi sẽ liên tục diễn ra, không chỉ dành cho những người thực hành nhiếp ảnh mà còn là sinh viên, gia đình, khách du lịch hay nhà nghiên cứu.
