Bộ ảnh Twins được Cường Đỗ Mạnh thực hiện năm 2013 và đã một thời được báo chí ồ ạt quan tâm. Bốn năm đã trôi qua, nhưng dự án ảnh đầu tay của anh vẫn là một ví dụ đáng nhìn lại trong số ít các bộ ảnh tư liệu do cá nhân thực hiện tại Việt Nam với chủ đề và cách tiếp cận nổi bật.
Cường gặp Châu Xuân Huy và Châu Xuân Hùng lần đầu năm 2010 trong một lần theo chân đoàn từ thiện vào Hà Tĩnh. Ba năm sau khi vẫn đang loay hoay không biết nên tiếp tục với nhiếp ảnh như thế nào, anh tình cờ được hai nhiếp ảnh gia Hải Thanh và Maika Elan giới thiệu về thể loại ảnh tư liệu trong một buổi nói chuyện. Cường đã quyết định lần mò các manh mối, tìm gặp lại cặp song sinh bạch tạng toàn phần tại ‘vùng rốn lũ’ để thực hiện một dự án cho riêng mình.
Huy và Hùng sinh năm 2002, hồi ấy đang học lớp 5. Người mẹ đã sang Lào làm thuê, anh chị đã lập gia đình hay kiếm sống xứ khác, chỉ còn người bố sống cùng hai em nhưng cũng bươn chải ngày đêm để kiếm sống. Nhà cũ đã bị lũ cuốn trôi, hai anh em trong căn nhà tình thương, tự chăm sóc và chơi đùa với nhau trong những ngày vắng bóng cha mẹ. Cường tới sống cùng Huy và Hùng, theo chân hai em đi chơi hay đến lớp – việc đi học chủ yếu để giúp chúng hòa nhập cộng đồng, dù cũng không có hỗ trợ nào từ nhà trường cho những hạn chế về thị lực của hai em.
Khi bắt đầu chụp, Cường chỉ mong muốn khắc hoạ cuộc sống đời thường và sự hồn nhiên của hai đứa trẻ. Tuy nhiên sau khi tìm hiểu sâu hơn anh mới nhận ra rằng có rất ít người có hiểu biết về bệnh bạch tạng – chính bố của Huy và Hùng cũng chỉ biết chung chung rằng con mình bị “đột biến gene”, nên bộ ảnh cũng đã phần nào thúc đẩy nhận thức của xã hội về căn bệnh. Việc kể câu chuyện của người khác bằng hình thức ảnh tư liệu chưa bao giờ là dễ dàng đặc biệt là với những nhân vật có phần thiệt thòi hơn trong xã hội, vì rất dễ có thể đẩy sâu thêm ánh mắt vốn dị biệt của người ngoài cuộc. Dù sau này bộ ảnh đã phát triển thành một cuộc kêu gọi quyên góp để mua đàn organ và hỗ trợ cho hoàn cảnh của hai em, nhưng trong quá trình chụp, Cường không tiếp cận theo hướng mua nước mắt người xem để thu hút sự chú ý của những lòng hảo tâm.
“Nếu ai đó xem xong bộ ảnh này mà nói là “hoàn cảnh đáng thương”, nghe có vẻ “thương hại” thì đấy không phải là thứ tôi muốn người xem cảm thấy qua Twins. Tôi chỉ muốn chia sẻ với mọi người về một cuộc sống riêng của hai em, về sự bình thường đáng yêu như những đứa trẻ khác”, anh chia sẻ trong một bài phỏng vấn.
Sau này, anh kể lại rằng chính cặp vợ chồng Hải Thanh – Maika Elan đã hỗ trợ anh rất nhiều trong quá trình chụp ảnh cũng như biên tập. Cường tự nhận dù bộ ảnh có nhiều cảm xúc vẫn thấy thiếu cái gì đó nên muốn thực hiện phần tiếp theo của Twins. Nhưng sau mấy năm với bộn bề việc cá nhân và những khó khăn về nguồn lực để làm dự án ảnh tư liệu nói chung, câu chuyện ấy vẫn còn để mở.
Cường Đỗ Mạnh là một nhiếp ảnh gia thương mại tốt nghiệp Đại học Sân khấu Điện Ảnh hiện đang sinh sống và làm việc tại Hà Nội. Ngoài phần lớn thời gian chăm lo công việc tại Cường Đỗ Mạnh Studio anh còn thực hiện các dự án ảnh tư liệu về các vấn đề xã hội mà cá nhân anh quan tâm.
