Ones To Watch: Bùi Đức Thảo

Bùi Đức Thảo là một trong ba gương mặt trẻ được nhận học bổng tham gia khoá Mentorship do Invisible Photographer Asia tổ chức. Mới trở lại Việt Nam sau thời gian dài đi học xa nhà, Thảo chia sẻ với Matca về quyết định theo đuổi nhiếp ảnh dù tốt nghiệp chuyên ngành Kinh doanh, quá trình ghi lại sự hoang mang của tuổi trẻ và đi tìm nơi mình thuộc về.

Tại sao Thảo lại chọn học nhiếp ảnh thay vì các bộ môn nghệ thuật khác?
Mình bắt đầu học nhiếp ảnh từ cuối năm ba và hơn một năm trở lại đây mới nghĩ rằng mình có thể làm nghệ thuật với công cụ này. Bản thân mình là một người hơi thiếu kiên nhẫn, hơi vội vàng. Nhiếp ảnh mang tính tức thì và dễ kết nối với mọi người. Mình cũng khá độc lập và khi có mỗi mình với cái máy ảnh đem lại cảm giác kiểm soát được mọi thứ trong khung hình. Nhiếp ảnh có thể là cái gì đó vừa ngẫu hứng, vừa trịnh trọng. Mình có thể tiếp cận nó một cách rất tự nhiên hoặc xây dựng nhiều thứ trong khung hình cũng được.

Có lẽ danh tính cá nhân là một chủ đề tiêu biểu trong những dự án ảnh của Thảo?
Từ bé đến giờ mình vẫn luôn đấu tranh với danh tính của bản thân. Ai đi du học về cũng có cảm giác lưng chừng ở giữa, một ví dụ điển hình của “third culture kid”. Chưa bao giờ mình cảm thấy thuộc về một nơi nào, khi đi học ở Mỹ thì không thể hoàn toàn kết nối với mọi người, còn ở Việt Nam thì quan điểm của mình có thể hơi khác và khó bộc lộ trong môi trường này. Ví dụ như tính dục bị coi là một chủ đề cấm kị và sai trái bởi những người gần nhất như bố mẹ.

Thảo có thể kể thêm về quá trình chụp ảnh bản thân?
Những đạo cụ mình lựa chọn là những vật thuộc về văn hoá Việt Nam. Mâm cơm gia đình vừa nói về Việt Nam, vừa liên quan đến chính gia đình mình. Mình không straight và chưa come out với bố mẹ vì đây chưa phải thời điểm. Ở Việt Nam, mọi người hay bàn tán và quan tâm đến đời tư, trong khi bố mẹ còn công việc và muốn giữ thể diện. Mình vẫn luôn thấy có một gánh nặng là đã làm bố mẹ thất vọng chỉ bởi vì mình là chính mình. Con rất yêu bố mẹ nhưng con cần nhiều hơn thế, con không thể sống khác được.

Cái chiếu được dùng để che đậy, như những người tai nạn trên đường thì đắp chiếu. Việc bị bắt buộc che giấu bản thân cũng có phần tương đồng với cái chết… nghe hơi kịch tính một chút.

Thảo đã đề đạt ý tưởng gì khi tham gia chương trình mentorship với Invisible Photographer Asia?
Trong những dự án trước, mình thường có sẵn một ý tưởng nhất định và dùng ảnh để thể hiện nó ra. Dạo gần đây thì mình thiên về hình ảnh mang tính cảm xúc và trực giác. Muốn làm việc một cách thoải mái và tự nhiên hơn, chơi đùa với nhiếp ảnh nhiều hơn.

Những hình mình chụp gần đây thể hiện tuổi trẻ: hỗn độn, lộn xộn, nhiều năng lượng và nguồn năng lượng ấy đôi khi không đặt đúng chỗ, nhưng nó cũng có cái đẹp riêng.

Mình không quá thích chụp người. Mình muốn thể hiện cảm xúc của con người mà không cần có con người trong đó. Cho đến giờ với những ý tưởng hiện tại, mình vẫn khá thoải mái làm việc trong ranh giới đó. Có thể việc ngại tiếp xúc với người lạ là một hạn chế, nhưng mình chưa thấy phải vùng ra nên vẫn chơi đùa trong vòng an toàn.

Thảo có dự định gì trong tương lai?
Từ nhỏ người khác hay chính mình đã hay đặt ra nhiều giới hạn cho bản thân, kể cả việc đi học ngành Kinh doanh cũng vậy. Con đường đã được định sẵn, đi học, đi thực tập rồi ứng tuyển cho công ty này kia. Nhiếp ảnh là cái để thoát khỏi con đường đó và mình cảm giác đây mới là tiếng gọi đúng đắn.

Tất cả vấn đề xã hội mình quan tâm đều quy về sự tự do. Mình cũng đang đấu tranh cho quyền tự do của mình. Mình vẫn luôn sợ sệt việc bị người khác đánh giá, nhưng dù sợ thì mình vẫn không muốn giữ những gì muốn nói trong lòng, và nhiếp ảnh giúp mình thể hiện một cách sáng tạo hơn.