Ones To Watch: Hoàng Nguyễn

Hoàng Nguyễn là đại diện từ Việt Nam nhận được học bổng của chương trình Mentorship của Invisible Photographer Asia năm 2016. Trong khoá học này, anh đã thực hiện dự án ảnh chụp lại bản thân và mối quan hệ giữa anh và bạn gái mình. Nhưng chân dung tự hoạ và cảm giác xa lạ đã luôn xuất hiện trong những tác phẩm của Hoàng. Matca trò chuyện với anh về sự yếu đuối khi đứng trước ống kính và những gì anh muốn kể qua cuốn nhật ký cá nhân bằng hình ảnh của mình.

Tại sao Hoàng lại quyết định chụp chính mình?
Mình bắt đầu chụp chân dung bản thân vì vấn đề thiết thực. Khi học lớp Nhiếp ảnh trong trường, bởi cô độc và quá xấu hổ không dám nhờ ai làm người mẫu cho các bài tập chụp ảnh, mình đã tự làm người mẫu cho những bài tập chẳng liên quan gì đến chân dung bản thân cả. Từ đó, mình đã trở nên thích thú với việc chụp lại chính mình và nó trở thành một điều gì đó rất tự nhiên, giống như cách mọi người chụp selfie để ghi lại cuộc sống của họ vậy. Bằng cách tự trở thành nhân vật, mình hoàn toàn chủ động trong việc quyết định tấm ảnh sẽ trông như thế nào. Sự cô đơn của mình dẫn đến việc chụp ảnh bản thân. Đồng thời, chủ đề của tác phẩm cũng thường là về nỗi cô đơn.

Trong quá trình chụp mình cũng thường ở một mình. Đôi khi là đi dạo quanh phố phường ban đêm, có khi lại ở một mình trong phòng của một ai khác. Với mình, đó là một trải nghiệm thú vị. Thế giới như lặng im và mình được là chính mình.

Hoàng có thể chia sẻ về bộ ảnh Evanescent Encounters (tạm dịch: Chạm Mặt Thoáng Qua), mà trong đó Hoàng đóng vai nhiều người khác?
Mình đã luôn luôn quan tâm đến cuộc sống của những người xung quanh. Dù ảnh chân dung tự hoạ có phần thu hút hơn, bản năng chụp ảnh tư liệu trong mình vẫn luôn ở đó. Bộ ảnh này kết hợp cả hai yếu tố. Mình đã đặt bản thân vào vị trí của người khác theo cả nghĩa đen lẫn nghĩa bóng. Nhờ dự án này, mình đã có cái cớ để tìm hiểu người khác và theo dõi cuộc sống thường ngày của họ, một điều mà bình thường rất khó. Với lại khi càng gần gũi và thấu hiểu một người, mình càng nhận thức được sự khác biệt của bản thân. Bằng cách sống trong môi trường của họ, mình đã có thể tưởng tượng ra một cuộc đời khác cho chính mình, một thực tế khác.

Hoàng có tham khảo ảnh chân dung của những nhiếp ảnh gia khác không? Có khá nhiều nữ nhiếp ảnh gia chụp ảnh nhật ký nhưng hiếm đàn ông làm vậy.
Mình không tham khảo và ít bị ảnh hưởng bởi nhiếp ảnh gia nào. Tuy vậy, có những tác phẩm mà mình nghĩ có nhiều cảm xúc tương tự: như Cindy Sherman với Untitled Film Stills, Nan Goldin với Ballad of Sexual Dependency, Robert Frank với The Americans và Nobuyoshi Araki, đặc biệt là cuốn sách Sentimental Journey. Thoạt nghe thì họ không liên quan với nhau lắm nhưng mình đều thấy chung một sự khao khát muốn ghi lại cuộc đời bản thân trong những tác phẩm đó. Có thể ai đó sẽ nói cuốn The Americans không mang tính nhật ký nhưng mình mong họ nhìn lại, đặc biệt là tấm ảnh cuối cùng của quyển sách, khi Robert Frank chụp vợ con của chính ông đang chờ đợi trong xe hơi.

Bạn nói rằng ảnh nhật ký thường là lĩnh vực của phụ nữ. Mình nghĩ đó là một quan điểm thú vị. Theo mình, mọi nhiếp ảnh gia bất kể giới tính đều cầm máy vì nhu cầu muốn lưu lại những gì đang diễn ra quanh mình. Nhưng đương nhiên là môi trường cũng ảnh hưởng đến việc mỗi người có thể chụp gì, và phụ nữ – bị bó hẹp lựa chọn hơn do định kiến giới – thường nhìn vào bên trong để tìm chủ đề. Nếu phỏng đoán đó đúng thì trường hợp của mình cũng giống như thế. Mình không thể cứ đi ra ngoài và xin phép chụp ảnh mọi người, nên mình chụp chính mình, một người mình không cần hỏi.

Mình không biết nữa. Có nhiều điều để nghĩ về chuyện này.

Trong bộ ảnh You Are Here (tạm dịch: Mình Ở Đây), Hoàng đã cùng bạn gái chia sẻ những phần sâu kín của cả hai tới người ngoài. Cô ấy và Hoàng cảm thấy như thế nào về chuyện đó?
Mình đã rất may mắn khi thực hiện bộ này. Bạn gái mình cũng là nghệ sĩ và cô hoàn toàn hiểu ý đồ của mình khi mình xin phép cô chụp hình. Cô ấy nhìn được rằng mình thành thực và rất tôn trọng cô, nên cô đã đồng ý. Đương nhiên là cả hai đã lo ngại về việc một vài người có thể nhìn những tấm hình này với định kiến tiêu cực. Tuy vậy, bọn mình quyết định rằng miễn sao là tác phẩm này thật thà thì sẽ có những người thấu hiểu được, và bọn mình hài lòng với điều đó.

Đây là những tấm ảnh dàn dựng lại những gì đã xảy ra giữa bọn mình. Khi diễn lại cảnh ấy, bọn mình cùng sống lại những giây phút cũ. Mình cảm thấy thật biết ơn vì đã có thể ghi lại những mảnh ghép của mối quan hệ này và cả hai đều có sự nhìn nhận giống nhau về những gì đã xảy ra. Giống như ảnh chân dung tự hoạ giúp mình suy ngẫm về danh tính cá nhân, bộ ảnh này đã giúp mình và cô ấy suy tưởng về mối quan hệ tình cảm giữa hai người. Một ngày nào đó mình có thể nhìn lại những tấm ảnh và nhớ về những sự kiện đã qua và cảm xúc mình đã có. Đó là lí do tại sao mình chụp chúng.

Qua những bộ ảnh mà bản thân Hoàng và cuộc sống cá nhân của Hoàng là trung tâm, Hoàng muốn kể chuyện gì?
Mình chỉ muốn kể câu chuyện về bản thân mình và những gì mình cảm thấy. Mình rất vui khi ai đó xem ảnh và hiểu được cảm xúc của mình. Đó là sự thoả mãn như sau một cuộc hội thoại chân thành, và ảnh cho phép mình có thể trò chuyện với người lạ.

Mình cũng đã tự hỏi không biết ảnh của mình có nên có sức nặng hơn hay không. Đó là lí do vì sao mình đã đưa những yếu tố của ảnh tư liệu vào để tác phẩm nói nhiều hơn về xã hội. Mình nghĩ chuyện một người cũng có thể là chuyện nhiều người, nhưng cũng công nhận rằng nhận thức và kể được câu chuyện của người khác sẽ khiến tác phẩm đa nghĩa hơn.

Lạ là chân dung tự hoạ thường được sáng tác bởi những người đang tìm kiếm chính mình. Nghĩa là những chân dung tự hoạ này thường không mô tả một danh tính cụ thể mà là về một hành trình tìm kiếm, một nỗi mong mỏi được lắng nghe. Mình thích thú khi người khác xem ảnh chân dung của mình. Giống như là họ đã nhìn được một góc trong mình mà mình cũng không hoàn toàn hiểu. Sợi dây liên kết những tác phẩm của mình là cảm giác mất mát và nếu ai đó cũng cảm thấy như vậy, mình và họ đã kết nối với nhau thành công.